Yusuf Kökten ya da aşık olarak
Aşık Zülali (1873, Ardahan - 1956, Eskişehir), Türk halk ozanı.
Posof ilçesinin Aşıkzülali
(Suskap) köyünde doğdu. Sülale adları Şekeregil diye söylenir. Yusuf, ailenin altı
çocuğundan dördüncüsüdür. İlk tahsilini köyünde yaptı. Medreseyi Digor’da
okudu. Bu tarihlerde İstanbul’a Ağabeyinin yanına giderek medreseye devam etti
ve Arapça-Farsça okudu. On iki yaşlarında iken başından geçen iki rüya
hadisesiyle “bade içmiş-Halk Aşığı “olmuş ve şiir söylemeye başlamıştır. Asıl
adı Yusuf, Soyadı Kökten’dir.
İlk eşi olan Pamuk Hanım
Şavşat’ın Pınarlı/Suloban köyünden idi. Pamuk Hanım’ın hiç çocuğu olmadı.
Zülali, 1893'te Bursa'ya giderek Posof ve Artvin'li 93 muhacirlerini ziyaret
etti. Orada Hamidiye Ziraat Mektebi'ne girip üç sene okudu. Bir hastalık
nedeniyle 1896'da memleketi Posof'a geri döndü.
1904 yılından sonra Batum-Hula ve
Posof'taki mekteplerde Türkçe ve Din dersleri hocalığı yapmaya başladı. Otuz
bir yaşında iken, on altı seneden beri saz ve söz meydanlarının büyük şöhreti
Zülali, "Aşıklar Serdarı" olduğunu herkese kabul ettirdikten
sonra bir muallim olarak Rus boyunduruğundaki memleketinin istiklal ve
hürriyeti için var gücüyle çalışmaya koyuldu. Kars'ta bir Türk millî mektebi
açılmasını ve milliyetçi çalışmaları teklif etti.
1906'da karısı Pamuk Hanım
öldü. Daha sonra Hanak'ın Aşağı Surmal ( Aydere ) Köyünde dul bulunan
Bedir (BEŞLİ) adlı bir kadınla
evlendi.
1909'a kadar muallimliğinin yanı
sıra Batum'da Türkçülük ve Türk Birliği hareketlerinin yayılıp
yerleşmesi için çalıştı. 1910 yılında Bursa'ya, oradan da Afyon'a göç etti ve
Sarıçayır köyüne yerleşti. Babası ve diğer kardeşleri de kendisinden sonra
buraya gelip köye yerleştiler.
1930 yılı baharında sıla için
Posof'a giden Aşık Zülali, bu yolculuğun verdiği ilhamla yanık şiirler söyledi. Altı ay
zarfında Posof, Ardahan ve Çıldır'ı dolaşıp tekrar Afyon'a geri döndü.
Sarıçayır yakınlarındaki bir köyde bir ara imamlık yaptı. Aşık Zülali'nin bir
Türkçü olduğu herkes tarafından bilinmekteydi. 1940'ta Manisa Türkocağı
kurucularındandır. Manisa'da, oğlunun yanında bulunduğu sıralarda bir gözündeki
katarak rahatsızlığı nedeniyle bir gözünü kaybetmiştir.
Aşık Zülali'nin Zeynel, Osman,
Zarife, Şahide ve Cemile adında beş çocuğu olmuş. Artık 83 yaşına gelen
Şair, ömrünün son günlerini yaşıyordu. Eskişehir'de kızı Cemile'nin evinde
bulunduğu sırada kalp krizi geçirerek 18 Aralık 1956 tarihinde öldü.
Cenazesi Çifteler'e getirilerek şehir mezarlığında toprağa verildi.İnnalillahi
ve inna ileyhi raciun.Allah rahmet eylesin.