Neler Oluyor?

21 Kasım 2024 , Perşembe
Necati Bey Takip Et

Necati Bey

00-00-0000 - 00-00-0000

  • 7
    Şiir
  • 0
    Takipçi
  • 0
    Yorum

Edirne’de Fâtih Sultan Mehmed’in ilk saltanat yıllarında (1444-1446) doğduğu tahmin edilmektedir. Asıl adı Îsâ’dır. Ailesi hakkında yeterli bilgi bulunmamakla birlikte çocukken Edirneli yaşlı bir hanım tarafından köle olarak alınıp sonradan evlât edinildiği ve yetişmesinde Sâilî adlı bir şairin katkısı olduğu bilinmektedir. Şiir ve nesir yazmaya yöneldiği gençlik yıllarında Edirne’den ayrılıp Kastamonu’ya gitti, orada hatla da ilgilendi. “Necâtî” mahlasıyla yazdığı şiirleriyle ününü duyurmaya başladı. “Döne döne” redifli gazelinin Bursa’da şair Ahmed Paşa’ya ulaşması ve beğenilmesi bu döneme rastlar. Şiirleriyle Fâtih’in dikkatini çekince İstanbul’a giderek divan kâtipliğiyle görevlendirildi ve sultan için kasideler yazdı. Fâtih’in vefatının ardından II. Bayezid’in takdirini kazanan Necâtî, Şehzade Abdullah Karaman sancağına tayin edilince onun divan kâtibi oldu. Üç yıl sonra şehzade âniden ölünce şairin görevi ve mutlu günlerinin de nihayete erdiği anlaşılmaktadır. Nitekim çok sevdiği bu şehzadenin ölümünden duyduğu acıyı bir nevi tâziye olarak sultana takdim ettiği ünlü mersiyesinde dile getirmiştir. Şair, İstanbul’da bulunduğu bu süre içinde başta padişah olmak üzere devlet erkânına, devrin diğer meşhur kişilerine kasideler sundu, yeni dostlar edindi. Bunlardan biri olan ve “Hâtemî” mahlasıyla şiirler de yazan Kazasker Müeyyedzâde Abdurrahman Çelebi’nin aracı olmasıyla, Sultan Bayezid diğer oğlu Şehzade Mahmud’u Manisa sancağına tayin ettiğinde şairi de nişancılık göreviyle şehzadenin yanında gönderdi, bundan sonra Necâtî “bey” olarak anıldı.

Devrin ileri gelen bazı şairlerinin de bulunduğu Manisa’daki görevi uzun sürmedi ve Şehzade Mahmud da genç yaşta ölünce Necâtî bu şehzade için de bir mersiye yazarak tekrar İstanbul’a döndü. Yeni bir görev kabul etmeyip kendisine bağlanan 1000 akçe aylıkla Vefa semtindeki evinde ilim ve sanat sohbetleri düzenleyerek yaşamayı tercih etti. 25 Zilkade 914’te (17 Mart 1509) vefat etti. Mezarını öğrencisi Sehî Bey mermerden yaptırmış, üzerine de,

“Nakl-i Necâtî âleme târîh olmağın / Târîhini Sehî dedi: Gitti Necâtî hây” tarih beytiyle şairin, “Bir seng-dil firâkına ölen Necâtî’nin / Billâhi mermer ile yapasız mezârını” beytini yazdırmıştır. Öğrencilerinden Sun‘î ise tarih ibaresini, “Gittin Necâtî âh” şekline dönüştürerek bir başka tarih düşürmüştür. Şairin mezarı İstanbul Unkapanı’nda Manifaturacılar Çarşısı’nın inşası esnasında ortadan kalkmışsa da daha sonra çarşı ortasında yeniden ihya edilen Hızır Bey hazîresine bir mezar taşı diktirilerek üzerine yukarıdaki beyitler yazdırılmıştır.

Sehî Bey tezkiresinde (s. 76) hocası Necâtî’yi abartılı ifadelerle över, güzel ve âşıkane gazelleriyle çok beğenilmiş matla‘ları olduğunu, kıtalarının inciler saçtığını ve divanının halk arasında dillerde dolaştığını söyler. Ayrıca şairin şeyhlere yakışır parlak mutasavvıfane şiirleri ve son derece güzel sözleri bulunduğunu kaydeder. Latîfî’ye göre Necâtî şiirde atasözü söylemeyi olgunluğa eriştiren, gazel tarzında yeni bir çığır açan ve kendisinden önceki şairlerin üslûbunu hükümsüz bırakan bir şairdir (Tezkire, s. 325).

Kınalızâde Hasan Çelebi de Necâtî’nin “eşi, benzeri olmayan” bir şair olduğunu söyler ve babası Ali Çelebi’nin “Haşre dek her şâir ü kâmil dese şi‘r ü gazel / Gelmeye kimse Necâtî gibi mâhir fi’l-mesel” (Tezkire, II, 971) beytiyle bu fikrini destekler. Hasan Çelebi ayrıca şairin “döne döne” redifli gazeliyle nasıl üne kavuştuğunu uzun uzadıya anlatır. Âlî Mustafa ise bir zamanlar Necâtî’nin divanından güzel parçaları seçmekle görevlendirildiğini ve kırktan fazla “dört başı mâmur” gazelini belirlediğini yazar (Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı, s. 167).

Necâtî’nin dili bilhassa gazellerinde oldukça sade, üslûbu güçlü ve etkileyicidir. Kendine has zengin hayallerle süslü şiirlerinde önemli ölçüde mahallî renk ve özellik görülür. Bu mahallîlik sadece kullandığı dilde değil benzetmelerinde, tabiat ve av sahnelerine ait son derece canlı tasvirlerinde de güçlü bir şekilde hissedilir. Halk diline ve psikolojisine yakın nükteli ifade ile güçlü bir dil hâkimiyeti vardır. Kelime hazinesindeki zenginlik, kullandığı teşbih ve mecaz unsurlarındaki orijinallik, ifadesindeki rahatlık, rindâne edası, söylediklerini yeri geldikçe atasözü ve deyimlerle süslemesi, kafiye ve rediflerini çoğunlukla Türkçe kelimelerden seçmesi, daha XV. yüzyılda konuşma diliyle şiir yazmada başarı göstermesi, Türkçe’yi büyük bir başarıyla aruza uygulayabilmesi de onun önemli özelliklerindendir.

Necâtî, Türk şairleri içinde en çok Şeyhî’yi, İran şairlerinden Kemâleddîn-i İsfahânî, Nizâmî, Selmân-ı Sâvecî ve Câmî’yi beğenmektedir. Onun şiirleriyle çağdaşlarından Edirneli Revânî, Bursalı Ahmed Paşa ve Şeyhî’nin şiirleri içinde aynı redifte yazılmış olan örneklerin sayısı az değildir. Gerek kendi döneminde gerekse önceki dönemdeki şairlerin şiirlerine nazîreler yazan Necâtî bazı beyitlerinde kendini Şeyhî’ye benzetir ve onu üstat olarak gördüğünü ifade eder.

Pek çok şair için şiirlerine nazîre yazılması bir övünç kaynağı iken Necâtî bunlara iltifat etmez; hatta nazîrelerini beğenmediği Mihrî Hatun gibi bazı şairlere de kızar.

Necâtî’nin çağdaşları üzerinde olduğu gibi sonraki yüzyıllarda yaşamış şairler üzerinde de etkisi vardır. Tezkirelerdeki kayıtlardan ve divanlardaki örneklerden hareketle onun daha yaşadığı dönemde üstat kabul edildiği, sonraki asırlarda da Türk şiirinin belli başlı üstatları arasında anıldığı söylenebilir. Necâtî’nin şiirlerine nazîre yazan veya şiirlerini tahmis edenler arasında şu isimleri saymak mümkündür: Mihrî Hatun, Âhî, Revânî, Üsküplü İshak Çelebi, Tokatlı Vâlihî, Mürekkepçi Enverî, Sehî Bey, İznikli Kurbî, Fuzûlî, Hayâlî, Ispartalı Mîrî Efendi, Nihânî, Rahmî (Bursalı Nakkaş Bâlî), Filibeli Rızâyî, Yahyâ Bey, Âlî Mustafa Efendi, Bâkî, Neşâtî, Nedîm, Şevkî, Sun‘î (Necâtî Sun‘î’si), Üsküplü Zârî, Sâkî, Verdî, Vasfî Şâver, Mesîhî, Şeyhoğlu Cemâlî, Sa‘dî, Subhî (Mustafa Çelebi), Sûzî-yi Nakşibendî ve Âsaf (Damad Mahmud Paşa). Cumhuriyet dönemin şair ve yazarlarından Behçet Necatigil’in de “Gönül” olan soyadını şaire karşı duyduğu sevgiden dolayı değiştirdiği ileri sürülmektedir.

Necâtî Bey’in günümüze ulaşan tek eseri divanıdır.


Henüz yorum yapılmamış, ilk siz yorumlamak istermisiniz?
Yorum Yazabilmek İçin Lütfen Üye Girişi Yapınız.

Yeni Eklenen Şairler

bahti-yar-vahapzade

Bahti̇yar Vahapzade

16 Ağustos 1925 , Pazar

enver-gokce

Enver Gökçe

1 Ocak 1920 , Perşembe

sultan-abdulaziz

Sultan Abdülaziz

1 Şubat 1830 , Pazartesi

yildirim-beyazit

Yıldırım Beyazit

10 Mayıs 1354 , Cuma

iii-selim

III.SELİM

24 Aralık 1761 , Perşembe

ii-mahmut

II. Mahmut

20 Temmuz 1785 , Çarşamba

yavuz-sultan-seli-m

Yavuz Sultan Seli̇m

10 Kasım 1470 , Perşembe

hod-lu-noksani

Hod'lu Noksani

1 Ocak 1922 , Pazar

necati-bey

Necati Bey

30 Kasım -0001 , Pazartesi

behisti

Behiştî

30 Kasım -0001 , Pazartesi

ibrahim-nasrallah

İbrahim Nasrallah

30 Kasım -0001 , Pazartesi

ugur-isilak

Uğur Işılak

15 Kasım 1971 , Pazartesi

neset-ertas

Neşet Ertaş

1 Ocak 1938 , Cumartesi

necmetti-n-hali-l-onan

Necmetti̇n Hali̇l Onan

1 Ocak 1902 , Çarşamba

arif-ay

Arif Ay

30 Kasım -0001 , Pazartesi

Yeni Eklenen Şiirler

Iraktan Özendim Geldim

14 Kasım 2024 , Perşembe - 15:56:40

Bulgar/bolkar Dağı

14 Kasım 2024 , Perşembe - 15:50:01

Oyun

14 Kasım 2024 , Perşembe - 15:44:27

Yurdum Benim Şah Damarım

14 Kasım 2024 , Perşembe - 15:33:26

Beyitler-23

23 Ekim 2024 , Çarşamba - 21:36:43

Başbaşa

4 Ekim 2024 , Cuma - 19:15:42

Karşıdan Gelen Piyade

26 Ağustos 2024 , Pazartesi - 17:49:08

Sıcak Oba

21 Ağustos 2024 , Çarşamba - 19:27:32

Azerbaycan-türkiye

15 Temmuz 2024 , Pazartesi - 18:12:43

İbrahim

15 Temmuz 2024 , Pazartesi - 18:05:45

Bi̇r Mi̇lli̇ Kurtuluş Türküsü

15 Temmuz 2024 , Pazartesi - 17:52:27

93 Harbi

15 Temmuz 2024 , Pazartesi - 17:05:01

işaret

15 Temmuz 2024 , Pazartesi - 16:24:05

Bi̇lseydi̇m

15 Temmuz 2024 , Pazartesi - 16:10:08

Mescid İ̇̇ Aksa

15 Temmuz 2024 , Pazartesi - 16:01:06

ANADOLU ŞAİRLERİ

Bilgilendirme

anadolusairleri.com,edebiyet içerikli şiir paylaşım sitesidir.Gönderilen şiirler veya üye olarak paylaşılan şiirler , yönetici onayından sonra yayınlanır.

Sayfalar

Baglantılar

ANADOLUYUZ.BİZ.TR

ŞİİR KALBİN AYNASIDIR

Kullanım Şartları Üyelik Sözleşmesi Çerez Politikası Gizlilik Sözleşmesi