Yaşamının büyük bölümü Sivas'ın
Yıldızeli ilçesinin Çırçır bucağına bağlı Banaz köyünde geçmiştir. Kanunî
Sultan Süleyman ile İran Şahı I. Tâhmasb zamanında yaşadı. İran şahının tahriki
ile Osmanlı Devleti aleyhine olan isyana katıldığı ve İran lehine casusluk
yaptığı gerekçesi ile Hızır Paşa tarafından Sivas'ta asıldı. İdam edilerek ölen
Pir Sultan Abdal'ın ölümünün, 1547-1551 ya da 1587-1590 yılları arasındaki bir
tarih olduğu sanılmaktadır.
Ayrıca Pir Sultan Abdal, şiirlerinde Allah, İslam
Peygamberi Muhammed, Ali, On İki İmam ve Ehl-i Beyt sevgisini sıkça işlemiştir.
Ayrıca sosyal konulara da yer vermiş ve bunları birer sosyal uyarı niteliğinde
işlemiştir. Çoğu şiirini nefes tarzında ilahilerle yazmıştır. Alevi bir şair
olduğundan Hakk-Muhammed-Ali motifini kullanmıştır. Alevi geleneklerine bağlı
bir dergâh ortamında yetişmiştir. Alevi ekolü tekke eğitiminin etkisiyle
insanlar arasında bu yola çağıran bir şahıs olmuştur. Medrese öğrenimini
Erdebil'de görmesine rağmen, diğer bazı halk şairlerinin tersine, Divan
Edebiyatı'ndan hiç etkilenmemiştir.
Pir Sultan Abdal, Aleviler arasında Yedi Ulular
olarak bilinen Yedi Ulu Ozan'dan birisidir. Genellikle Osmanlı bürokrasisine
karşı tutumuyla bilinir. Deyişlerinde eski Türk kültürünü ve Alevi inancını
yansıtır. Ölümünün ve deyişlerinin etkisiyle kolektif bir bilinç oluşmuş, onun
adına birçok şiir, söz, anı oluşturulmuştur. Anadolu halk kültürünün yaşayan
bir ögesi olarak görülmüştür.
Sivas'ın Hafik ilçesinin Sofular köyünde yaşayan
Pir Sultan'ın adını duyup ondan feyiz alan daha sonra Sivas Valisi olan Hızır
Paşa tarafından idam edilmiştir.
Hakkında yapılan araştırma ve çalışmalar
Sadeddin Nüzhet Ergun, Pir Sultan Abdal (1929)
Abdülbaki Gölpınarlı ve Pertev Naili Boratav, Pir Sultan Abdal (1943)
Ali Balım, Pir Sultan Abdal, Hayatı ve Şiirleri (1957)
Cevdet Kudret, Halk Şiirinde Üç Büyükler II: Pir Sultan Abdal (1965)
Erol Toy, Pir Sultan Abdal adlı tiyatro oyunu (1969)
Cahit Öztelli, Pir Sultan Abdal - Bütün Şiirleri (1971)
Memet Fuat, Pir Sultan (1977)
Sabahattin Eyüboğlu, Pir Sultan Abdal (1977)
Asım Bezirci, Pir Sultan - Yaşamı, Kişiliği, Sanatı, Etkisi, Bütün Şiirleri
(1986)
Mehmet Bayrak, Pir Sultan Abdal (1986)
Muzaffer Uyguner, Pir Sultan Abdal - Yaşamı, Sanatı, Şiirlerinden Seçmeler
(1989)
Orhan Ural, Pir Sultan Abdal (1990)
Battal Pehlivan, Pir Sultan Abdal (1993)
Zeki Büyüktanır, Pir Sultan Abdal Destanı (1994)
Memet Fuat, Pîr Sultan Abdal Yaşamı Sanatçı Kişiliği Yapıtları (2001)
Esat Korkmaz, Pir Sultan Abdal - Üçüncü Ölmem Bu Hain (2005)
Gürbüz Şimşek Pir Sultan Abdal Ocagı ve Savunması (2012)
Ali Haydar Avcı, Osmanlı Gizli Tarihinde Pir Sultan Abdal ve Bütün Deyişleri
(2006)
Ali Haydar Avcı, Bize de Banaz'da Pir Sultan Derler
Öner Yağcı, Pir Sultan Abdal - Yaşamı ve Bütün Şiirleri
Haydar Kaya, Pir Sultan Abdal - Yaşamı, Sanatı, Yapıtları
Aytekin Özen, Susmayan Nefes - Pir Sultan Abdal adlı tiyatro oyunu (2007-2008)
(2008-2009 sezonunda sahnelenmeye devam etmektedir)
İbrahim Aslanoğlu, Pir Sultan Abdallar
Ahmet Özdemir, Pir Sultan Abdal (2008)
Hasan Aktaş, Yeni Türk Şiirinde Pir Sultan Abdal Okulu ve Misyonu, Yort Savul
Yayınları, Edirne, 2006
Hasan Aktaş, Çağdaş Türk Şiirinde Mutasavvıflar, Yort Savul Yayınları, Rize,
2009