Üseyd bin Hudayr radıyallahu anh Kur'ân aşığı bir sahabidir. Evs kabilesinin ileri gelenlerinden olup babası Hudayr, Cahiliye döneminde bu kabilenin reisi idi.
"Ebû Yahya" künyesiyle anılan Üseyd bin Hudayr, ilk Medine muallimi Mus'ab'ın (r.a.) rahmet ve şefkat dolu tavırlarıyla İslâm'ı tanımıştır. Onun Müslüman oluşu şöyle olmuştur.
KUR'ÂN MUALLİMİ
Medineli Müslümanlar Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem den kendilerine Kur'ân'ı öğretecek bir muallim istemişlerdi. Sevgili Peygamberiniz de genç Mus'ab'ı bu vazife için seçip, göndermişti. Mus'ab bin Umeyr (r.a.) Medine'ye geldiğinde Es'ad bin Zürare'nin (r.a.) evinde misâfir kalmıştır. Mus'ab (r.a.) İslâm'ı anlatıyor, gelenlere Kur'ân'dan ayetler okuyordu. Bir müddet sonra kabilelerden guruplar halinde gelip Müslüman olanlar çoğalmaya başladı. Evs'in ileri gelenlerinden Sa'd bin Muaz ile Üseyd bin Hudayr bunun önünü almak için Mus'ab'ı yurdlarından çıkarmak istediler. Sa'd, Es'ad bin Zümre'nin (r.a.) teyze oğlu oluyordu. Bu sebepten; "Benim akrabam olmasa idi bu işi ben görürdüm" diyerek Üseyd'i Mus'ab'a gönderdi.
Es'ad bin Zürare (r.a) uzaktan Üseyd'in, mızrağı elinde öfkeli öfkeli geldiğini gördü ve Mus'ab (r.a.): "Bu gelen kavminin efendisi, en akıllı ve en olgun kişisidir. O Müslüman olursa çok kişi İslâm'a girer. Ona iyi davran." diye bilgi verdi.
Üseyd hiddetle topluluğa geldi ve Mus'ab'a (r.a.) dönerek: "Bu sizin yaptığınız nedir? Niçin bizim zayıflarımızın akılları ile oynuyorsunuz? Eğer sağ kalmak istiyorsanız burayı terkedin." dedi. Mus 'ab (r.a.) ona şefkat ve merhamet dolu nazarlarla baktı ve: "Ey kavminin efendisi hele gel yanımıza bir otur. Söylediklerimizi bir dinle, şayet beğenirsen kabul edersin, beğenmezsen kabul etmezsin" diyerek Üseyd'i sakinleştirdi. O da mızrağını yere dikti ve oturdu. Mus'ab (r.a.) ona İslâm'ı anlattı ve Kur'ân'dan ayetler okudu.
Kur'ân'ın rahmet damlacıklarının gönlünü yıkadığı Üseyd biraz sonra: "Söylediklerin ne kadar güzel?" demeye başladı. "Müslüman olmak istediğinizde ne yaparsınız?" diye sordu. Mus'ab (r.a.) ona: "Boy abdesti alıp elbiselerini temizlersin ve Allah'tan başka tanrı olmadığına, Muhammed'in (s.a.) Allah'ın kulu ve elçisi olduğuna şehadet edersin.' diye cevap verdi. Üseyd derhal kalktı gitti. Az sonra temizlenmiş olarak geldi ve kelime-i şehadeti getirerek İslâm'ın rahmet iklimine girdi.
Üseyd (r.a.) kavminin efendisiydi. O asaleti ve zekâsıyla tanınırdı. Kılıç ve kalem erbabındandı. Binicilik ve atıcılığın yanında okuma yazma bilen ender kişilerden birisiydi. Onun delaletiyle Sa'd bin Muaz başta olmak üzere Evs'den bir çok kişi Müslüman olmuştur.
KUR'ÂN OKURKEN MELEKLERİN DİNLEDİĞİ SAHABİ
Üseyd bin Hudayr (r.a.) artık Allah yolunda savaşan bir mücâhid yahut Allah'ın kitabını okuyup ağlayan bir Kur'ân aşığı olarak tanınıyordu. O, öylesine Kur'ân'a sarıldı ki, bir âşıkın mâşukuna tutulduğu gibi... Onun en çok sevdiği, zevk aldığı şey Kur'ân okumaktı. Bilhassa geceleri kalkar, her tarafın sessizliğe büründüğü o lahuti vakitte tatlı sesiyle, yanık yanık Kur'ân okurdu. Okudukça gönlünün arındığını ve imanının arttığını söyleyen Üseyd'in (r.a.) Kur'ân'a bu derece düşkünlüğünü kendi rivayet ettiği hadisten öğrenmekteyiz.
"Bir gece yarısı Üseyd (r.a.) evinin avlusunda oturuyordu. Oğlu Yahya'da yanında uyumaktaydı. Allah yolunda cihat etmek için hazırladığı kısrağı da biraz ilerde bağlı bulunuyordu. Gece sâkin, gökyüzü berrak idi. Yumuşak ve tatlı sesiyle Bakara sûresinden (14) ayetlerini okumaya başladı. Bir ara kısrağının sesini duydu. O, okuyama devam ederken kısrağı da bağını koparırcasına şaha kalkmaya başladı. Susunca, kısrak da sakinleşiyordu. Bir kaç defa böyle tekrar okumaya başlayıp, kısrağı ürkerek şahlanınca Üseyd (r.a.) oğlu Yahya'yı geriye çekti. Bu sırada başını kaldırıp göğe baktığında, beyaz bulut gölgesine benzer bir sis içinde bir takım yıldızların kandiller gibi parlamakta olduğunu gördü.
Sabah olunca Resûlullah'a (s.a.) koşan Üseyd (r.a.) gördüklerini anlatır. Bunun üzerine Sevgili Peygamberimiz: "Oku ey Hudayr oğlu, oku ey Hudayr oğlu" buyurur. Üseyd de:
"Ya Resülallah! atın Yahya'yı çiğnemesinden endişe ettim de kestim. O sırada gökyüzünde bulut gölgesine benzer bir beyazlık oluştu, içinde yıldızların kandiller gibi parladığını gördüm. Sonra bu beyazlık göğe doğru yükselerek görünmez oldu." dedi.
Resûl-i Ekrem (s.a.) Efendimiz: "Bilir misin onlar nedir?" buyurdu. Üseyd: "Hayır" dedi. Fahri Kainat (s.a.) Efendimiz: "Ey Üseyd onlar meleklerdi. Senin sesine yaklaşmışlardı. Eğer sen Kur'ân okumaya devam etseydin, sabaha kadar melekler seni dinlerlerdi. İnsanlar da ona bakardı, halkın gözünden gizlenmezdi." buyurdu.
İşte böylesine gönlü Kur'ân aşkıyla dolu olan kimseyi, melekler ziyarete gelir. Onun Kur'ân'ını dinlemek için ashabı kiram yarış ederdi. Yerdekiler gibi göktekiler de onun okuyuşuna aşıktı. Şu mübarek üç aylarda Üseyd (r.a) gibi gönüllerimizi Kur'ân'la doldurmaya ve onun rahmet pınarlarından doya doya içmeye ne dersiniz?
Üseyd bin Hudayr (r.a.) bütün savaşlarda bulunmuş, Uhud'da yedi yerinden yara almıştır. Hendek, Hayber ve Mekke fethine de iştirak etmiş, H. 20 tarihinde Hz. Ömer (r.a.) devrinde darı bekaya irtihal etmiştir. Bizzat namazını Hz. Ömer (r.a.) kıldırarak Cennet-i Bakî'a defnedilmiştir.
ÜSEYD BİN HUDAYR'IN FAZİLETİ
Üseyd (r.a.)'ın fazileti hakkında Hz. Aişe (r.anha) validemiz şöyle buyurmuştur:
"Ensar'dan üç zat vardır. Fazilete kendilerinin üstünde kimse sayılamazdı. Üçü de Benî Abdil-Eşhel'den olup onlar; Sa'd bin Muaz, Üseyd bin Hudayr ve Abbad bin Bişr radıyallahu anhümdür." Cenabı Hak'tan şefaatlerini niyaz ederiz.
Kaynak: Mustafa Eriş, Altınoluk Dergisi, 1994 - Ocak, Sayı: 095, Sayfa: 026
İslam ve İhsan
