Necati Cumalı (d.13 Ocak 1921,
Florina – ö. 10 Ocak 2001, İstanbul) Yazar, şair.
1921 yılında bugün Yunanistan
sınırları içindeki Florina’da doğdu. 10 Ocak 2001’de İstanbul’da yaşamını
yitirdi. İzmir Atatürk Lisesi’nden mezun oldu. 1941’de Ankara Üniversitesi
Hukuk Fakültesi’ni bitirdi. 1945-1948 arasında Ankara’da Milli Eğitim Bakanlığı
Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü’nde çalıştı. 1950-1957 yılları arasında İzmir ve
Urla’da avukatlık yaptı. 1957-1959 yılları arasında Paris Basın Ataşeliği’nde
memurluk görevinde bulundu. 1959-1963 arasında İstanbul Radyosu’nda redaktörlük
yaptı. 1963-1965 arasında eşinin Dışişleri’ndeki görevi nedeniyle İsrail’de ve
Paris’te yaşadı. Yurda döndükten sonra İstanbul’a yerleşti, yaşamını burada
tamamladı.
İlk şiiri 1939’da yayınlandı.
Garip Akımı şairleri ve 1940 kuşağının diğer şairlerinden farklı olarak yalın,
aydınlık anlatımlı, lirik şiirler yazdı. Sevgi, sevinç, özlem gibi bireyin
güncel kaygılarıyla birlikte çağın toplumsal sorunlarını da ele aldı.
1955’ten sonra şiirin yanısıra öykü, roman ve tiyatro türlerine de yöneldi. Şiirsel dili ve ayrıntıları ustaca kullanmasıyla kendini kolayca okutturdu.
Roman ve öykülerinde çoğunlukla Ege Bölgesi’ndeki kasaba ve kırsal kesim insanlarının sorularını işledi. “Tütün Zamanı” (1971’de Zeliş adıyla), “Yağmurlar ve Topraklar“, “Acı Tütün” romanları bu ürünlerin en başarılıları arasındadır. “Ay Büyürken Uyuyamam” adlı öykü kitabında Anadolu insanının cinsel bir tablosunu çizdi.
Öykü, roman ve tiyatrolarından bazıları sinemaya da uyarlandı.
NECATİ CUMALI’NIN ESERLERİ
ŞİİR:
Kızılçullu Yolu (1943)
Harbe Gidenin Şarkıları (1945)
Mayıs Ayı Notları (1947)
Güzel Aydınlık (1951)
Denizin İlk Yükselişi (1954, ilk üç kitaptaki şiirler toplamı)
İmbatla Gelen (1955)
Güneş Çizgisi (1957)
Yağmurlu Deniz (1968, son iki kitap ve yeni şiirleri)
Başaklar Gebe (1970)
Ceylân Ağıdı (1974)
Aç Güneş (1980, toplu şiirler)
Bozkırda Bir Atlı (1981)
Yarasın Beyler (1982)
Tufandan Önce (Bütün şiirler 1’nci cilt, 1983)
Aşklar Yalnızlıklar (1985,toplu şiirler I)
Kısmeti Kapalı Gençlik (1986, toplu şiirler II)
HİKÂYE (ÖYKÜ):
Yalnız Kadın (1954)
Değişik Gözle (1956)
Susuz Yaz (1962)
Ay Büyürken Uyuyamam (1969)
Makedonya 1900 (1976) (1978’de Dilâ Hanım adıyla yeniden yayımlandı. Filme alındı)
Kente İnen Kaplanlar (1976)
Revizyonist (1979)
Yakup’un Koyunları (1979)
Aylı Bıçak (1981) (“Uzun Bir Gece” adıyla ikinci basım 1991)
ROMAN:
Tütün Zamanı (1959), (1971’de ikinci baskısı “Zeliş” adıyla)
Yağmurlar ve Topraklar (1973)
Acı Tütün (1974)
Aşk da Gezer (1975)
Uç Minik Serçem (1990)
Viran Dağlar (1994)
TİYATRO:
Boş Beşik (1949)
Mine (1959)
Nalınlar (1962)
Derya Gülü (1963)
Yaralı Geyik
Oyunlar 1: Boş Beşik, Ezik Otlar, Vur Emri (1969)
Oyunlar 1: Susuz Yaz, Tehlikeli Güvercin, Yeni Çıkan Şarkılar ya da Juliette (1969)
Oyunlar 3: Nalınlar, Masalar, Kaynana Ciğeri (1969)
Oyunlar 4: Derya Gülü, Aşk Duvarı, Zorla İspanyol (1969)
Oyunlar 5: Gömü, Bakanı Bekliyoruz, Kristof Kolomb’un Yumurtası (1973)
Oyunlar 6: Mine, Yürüyen Geceyi Dinle, İş Karar Vermekte (1977)
Yaralı Geyik (1981)
Dün Neredeydiniz? (1983)
Vatan Diye Diye (1990)
Devetabanı (1992)
HATIRA (ANI):
Yeşil Bir At Sırtında (1978)
SENARYO:
Bağımsızlık ya da Ölüm (1990)
DENEME:
Niçin Aşk? (1971)
Senin İçin Ey Demokrasi (1976)
Etiler Mektubu (1982)
Niçin Af? (1989)
Şiddet Ruhu (1998)
Ulus Olmak (Atatürk Denemeleri) (1995)
İNCELEME:
Muzaffer Tayyip Uslu; Şiirleri, Yazıları ve Kendisi için Yazılanlar (1956)
Guillaume Apollinaire; Yaşamı Sanatı ve Şiirleri (1986)
ÖDÜLLERİ
1957 Sait Faik Hikâye Armağanı (Değişik Gözle adlı kitabıyla)
1969 Türk Dili Kurumu Şiir Ödülü (Yağmurlu Deniz adlı kitabıyla)
1970 Sait Faik Hikâye Armağanı (Makedonya 1900 adlı kitabıyla)
1984 Yeditepe Şiir Ödülü (Bütün Şiirleri I ile)
1995 Yunus Nadi Ödülü (Viran Dağlar romanı ile)
1995 Orhan Kemal Ödülü (Viran Dağlar romanı ile)
1995 1. Ömer Asım Aksoy Ödülü (Viran Dağlar romanı ile)
2000 Tiyatro Yazarlar Derneği Onur Ödülü (Türk tiyatrosuna katkılarından dolayı)