Tasavvuf şairi (D. 1888, Talas / Kayseri - Ö. 3 Mayıs 1962, İstanbul). Müslüman olmadan önceki adı Diyamendi’dir. İsmini Mehmed Abdülkadir Keçelioğlu olarak değiştirmiştir. Arapça bilgisi nedeniyle Diyamendi Molla diye de tanındı. Şiirlerinde Yaman Dede mahlasını kullandı.

Kayseri’inin Talas ilçesinde Rum iplik tüccarı Ortodoks bir bilgin olan Yuvan Efendi ile Afurani Hanım’ın oğlu olarak dünyaya geldi. Müslümanlığı on dört yaşında kabul etti. Daha öğrencilik yıllarında Mevlâna Celaleddin’e hayranlık duymaya başladı. Eski dinine mensup aile ve yakınlarının sürekli baskı ve manevi işkenceleri karşısında, İslâmiyeti ancak 1942 yılında resmen kabul ederek Mehmet Kadir Keçeoğlu adını aldı.

Ortaokul ve lise öğrenimini Kastamonu’da yaptıktan sonra İstanbul Hukuk Fakültesini bitirdi, ayrıca medrese öğrenimi gördü. Galata Mevlevihanesine bağlanarak Ahmet Remzi Dede’den tasavvuf eğitimi aldı. Aruzla yazdığı tasavvufi şiirlerinde Yaman Dede mahyasını kullandı. Döneminde geniş kültürü ile tanınındı. İstanbul’da uzun yıllar avukatlık ve hocalık yaptı. Mevlâna’nın Mesnevi’si ve Divan edebiyatına ilişkin incelemeleri de bulunmaktadır.

Hakkındaki kitaplar:

Yaman Dede hakkında Muhsin İlyas Subaşı, Mustafa Özdamar, Sadık Yalsızuçanlar ve Mustafa Demirci kitap yazmıştır.

Yaman Dede, bir yazarın; “Dininizi neden değiştirdiniz?” sorusuna şu cevabı vermişti:

“Ayrı bir varlığım kalmadı ki, ayrı bir dinim olsun. Zaten Mevlâna’yı biraz okuyup da ona akmamanın imkânı var mı? İslâmiyet’in güzelliklerini öyle almış, öyle aksettirmiş ki, insan adeta buhara dönüşüyor.”

Yahya Kemal, Yaman Dede hakkında ne demişti?

Yüz sürdü gerçi pâyine çok Müslüman Dede

Mollâ-yı Rûm görmedi bundan Yaman Dede.

---

Peygamberin ayağının izine pek çok Müslüman dede yüzünü sürdü,

Lakin Anadolu mollaları bundan daha Yaman bir dede görmedi

KAYNAKÇA: Abdullah Satoğlu / Kayseri Şairleri - Başlangıçtan Bugüne kadar (1962), Muhsin İlyas Subaşı / İki Mevlevi : Remzi Dede - Yaman Dede (2005),  İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, 2007, 2017), Mustafa Özdamar / Yaman Dede (2015), Sadık Yalsızuçanlar / Yaman Dede (Diyamandi), Mustafa Demirci / Yaman Dede - Aşkın Bedeli (2016), Nuh Azgınoğlu / Yaman Dede Kimdir? (nuhazginoglu.com, 23 Ekim 2018).

 İlginç Davranışları

Çoğunlukla içe dönük bir hayat süren Yaman Dede, çevresi ile haberleşmede daha çok mektubu kullanır. Büyük fikir adamları ve sanatçılarla olduğu kadar,ders verdiği azınlığa mensup öğrenciler,liseli gençlere de mektuplar yazmıştır. Bunlar edebi ölçüde kıymetli nasihat ve söz sanatları yüklü metinlerdir.

Her hafta Pazartesi günleri akşam namazları ile Cuma namazlarını Eyüp Sultan’da kılmayı adet edinmiştir. Cumadan sonra “Haftalık haccımı eda ettim” diyecek kadar Eyüp ziyaretine önem verir.

Konyalı Dr. Ali Kemal Belviranlı, ahbaplarından birkaç kişi ile Yaman Dedeyi hasta yatağında ziyaret eder. Dedeye, “Yanan Kalbe Devasın Sen” naatını bestelediğini söyler Ali Kemal Bey. Dede pek memnun olur ve misafirler koro halinde bu naatı okurlar. Önce hıçkırıklara boğulan dede,birden yatağından fırlar,cezbeye gelerek,semazenler gibi dönmeye başlar. Eşi Hatice Hanım içeri girerek:
”Lütfen okumayın…N’olur kesin…Yakında kalp krizi geçirdi. Bu cezbeyi kaldıramaz.” diye rica etmek zorunda kalır.

Bir dönem sevgi kavramını kullanan Mason teşkilatına üye olur  Yaman Dede. Kendisinden herhangi bir konuda ilmi rapor hazırlaması istenir. O da safça tutar İslamiyet’in üstünlüklerini anlatan bir rapor yazar. Ertesi gün dedeyi locadan ihraç ederler!…