Yunus Emre'nin hayatı hakkında bildiklerimiz son derece sınırlı, 
bu konuda bilgi ve belge yok denecek kadar azdır. Kendi eserlerinden 
çıkartılabilen bazı bilgiler, çoğu menkıbevi kaynaklara ait kimi 
anlatılar ve kimi kaynaklarda rastlanan birkaç bilgi kırıntısı onun 
hayatı hakkındaki bilgilerimizin esasını oluşturur. 

En temel bilgimiz ise 13. yüzyılın ikinci yarısı ile 14. yüzyılın 
ilk çeyreğinde yaşamış olduğudur.  Risâletü'n-Nushiyye isimli 
eserinin sonlarındaki

Söze târîh yidi yüz yidi-y-idi
Yûnus cânı bu yolda fidî-yidi

beytinde geçen h. 707/ m. 1308 tarihi, bu eserin telif tarihi olup 
Yunus Emre'nin bu yılda hayatta olduğunu göstermektedir. Bir mecmuada 
bulunan ve onun h. 720 / m. 1320 yılında seksen iki yaşında öldüğünü 
belirten kayıt[1] araştırmacılar tarafından onun ölüm tarihi olarak 
kabul görmüştür. Böylece h. 638 (m. 1241) yılında doğmuş 
olmaktadır. Demek ki, Yunus Emre 1241-1320 yılları arasında yaşamıştır.

Yunus Emre'nin doğduğu yıl, Anadolu Selçuklu hanedanı için de sonun 
başlangıcına denk geliyordu. Azerbaycan'ı, İran ve Irak'ı işgal etmiş 
olan Moğollar, yönlerini Anadolu'ya dönmüş, buralardaki zenginlikleri 
ele geçirmek için fırsat kolluyorlardı. Batı'ya doğru gelişen Moğol 
istilasının ilk önemli etkisi kimi önemli mutasavvıf, bilim adamı ve 
sanatçıların; sonraları ise geniş Türkmen kitlelerinin Anadolu'ya göçü 
olmuştur. Mevlana Celaleddin-i Rûmî'nin babası Bahaeddin Veled, 
bu aydınların en meşhurlarından idi. Bu aydın göçü Konya, Kayseri gibi 
merkezlerdeki bilim ve sanat dünyasını hareketlendiriyor, geliştiriyor; 
bu arada pekçok farklı din ve tasavvuf yorumu da Anadolu'da kendisine 
temsilci buluyordu.

Moğol baskısının önünden kaçıp bilhassa Doğu ve Güneydoğu Anadolu'ya 
yığılan ve çoğunluğunu Türkmenlerin teşkil ettiği kitleler, devletin 
ekonomik yapısı üzerinde olumsuz etkiler yapmış olmalıdır; zira var olan 
ekonomik kaynakların bu sefer daha çok insan tarafından bölüşülmesi 
gerekiyordu. Buna iktidardakilerin kötü yönetimi ve suistimaller, 
yolsuzluk ve haksızlıklar da eklenince Selçuklu Devleti, ekonomik ve 
sosyal sıkıntılar yaşamaya başladı; toprak ve vergi düzeni bozuldu. 
  Bu dönemde Türkmenler arasında kimi tarikatler ve farklı İslam yorumları 
da yayılmakta idi. 13. yüzyılın ortalarında bu ekonomik ve sosyal bozulmaların 
ortasında, Ortaasya'da yaygın olan Yeseviğe benzeyen Vefailik tarikatine 
mensup bir şeyh olan Baba İlyas adlı bir zat, etrafında geniş Türkmen 
kitleleri toplamış; bu kitlelerdeki memnuniyetsizlikleri de örgütleyerek en 
büyük yardımcısı Baba İshak ile birlikte büyük bir isyan hareketi başlatmıştır. 
Baba İshak tarafından 1240 yılında fiilen başlatılan isyan sonucu Kefersud, 
Adıyaman, Gerger ve Kâhta isyancıların eline geçti. Baba İshak'ın emrindeki 
kuvvetler esas itibariyle Türkmen olmakla birlikte gayrimüslimlerden de onun 
saflarına katılanlar olmuştur. İsyan kısa sürede Orta Anadolu'ya yayıldı. 
Ancak Baba İlyas Amasya'da Selçuklu kuvvetleri tarafından kuşatılıp ele 
geçirildi ve idam edildi. Harekete devam eden Baba İshak  kalabalık bir 
kuvvetle Konya üzerine yürüdüyse de mağlup oldu ve öldürüldü;  
emrindekilerin çoğu kılıçtan geçirildi, kaçabilen yardımcıları sağa sola 
dağılıp izlerini kaybettirdiler. Bu harekete "Babaî İsyanı" adı verilmiş, 
Baba İlyas ve Baba İshak'ın fikirleri başka akımları da birleştirerek 
Anadolu'daki inanç hareketlerini yüzyıllar boyunca etkilemeye devam etmiştir.

 

Selçuklu ordusu Baba İlyas ve Baba İshak'ın destekçilerini kılıçtan geçirmiş, 
kesin bir mağlubiyete uğratmıştır. Ancak Türkmen kitleleri üzerinde büyük 
etkileri olduğu anlaşılan bu zatların manevi ve fikri etkisini silememiş; 
isyan, Türkmen kitlelerin Selçuklu hanedanına küskünlüğünü artırmış; 
devletin ekonomik gücünü sarsmıştır. Bu iç karışıklıklar sınırda bekleyen 
ve Selçuklu ordusunun gücünden çekinen Moğollar'ın iştahını artırmış ve 
onların Anadolu'ya doğru harekete geçmelerine sebep olmuştur. 
  Moğollar, İran'daki kuvvetlerinin komutanı Baycu Noyan idaresinde, ilk 
saldırılarını Erzurum'a yaptılar. 1242 sonbaharında Erzurum'u kuşattılar ve 
ele geçirdiler; çocuk ve ihtiyar ayırmadan halkı kılıçtan geçirdiler. 
1243 yazında Moğol ordusu yine Anadolu'ya saldırdı. Kışı hazırlıklarla 
geçiren Selçuklu ordusu Sivas yakınlarında Kösedağ'da Moğollarla karşılaştı. 
Yapılan savaşta Selçuklu ordusu kesin bir mağlubiyete uğradı. 
  Sultan Gıyaseddin Keyhüsrev Konya'ya çekilmek zorunda kaldı. Moğollar Sivas'ı, 
ardından Kayseri ve Erzincan'ı kuşatıp ele geçirdiler, halkı çoluk çocuk 
demeden kılıçtan geçirdiler; zenginliklerini yağmaladılar, surlarını ve 
müstahkem mevzilerini yıktılar. Bu ağır yenilgiler sonunda Moğollarla ağır 
vergiler karşılığında barış sağlandı. Ancak Moğol saldırıları asla durmadı ve 
hakimiyetleri gitgide arttı. Onların ağır vergi talepleri ancak halk 
üzerindeki vergi baskısıyla karşılanabiliyor, bu da Anadolu halkını fakirlik 
ve güvensizlik ortamı içine sürüklüyordu. Selçuklu hanedanı kağıt üzerinde 
varlığını sürdürmekle beraber esas hakimiyet Moğollarda idi. 
  Selçuklu hanedanın V. Kılıç Arslan'ın 1318'de ölümüyle sona erdiği kabul edilir. 
  Yunus Emre de yaklışık bu yıllarda (1320) ölmüştü. Görülüyor ki, onun bütün 
hayatı Selçuklu hanedanın çöküş sürecine denk gelmiş, ekonomik ve siyasi 
sıkıntılar; savaş ve isyanlar içinde yaşamış; türlü dini görüşün cirit attığı 
Anadolu'da halka sevgi ve hoşgörü; erdem ve dindarlık yolunu göstermeye çalışmış; 
adeta çölde bir vaha yaratmış, bu yüzden şiirleri yayılmış, sevilmiş; yüzyıllar 
boyunca da dilden dile aktarılmıştır.

  Yunus Emre'nin evlenip evlenmediğini, çocuklarının olup olmadığına dair de 
açık belgeler yoktur. Bir şiirinde geçen "Bunda dahı verdin bize oğulu kız çift ü helâl"
 ifadelerinden onun evlendiği ve oğullarının, kızlarının olduğu sonucu çıkarılabilir.

 

Yunus Emre, şeyhinin Tapduk Emre olduğunu kimi şiirlerinde ifade etmiştir. 
"Tapduk'un tapusında kul olduk kapusında" vb. pekçok mısralarından bu anlaşılmaktadır; 
bir şiirinde de kendisini "Taptuklu Yunus" olarak tanımlamıştır. A. Gölpınarlı, 
"Yûnus'a Tapduğ u Saltuğ ve Barak'tandır nasîb" mısraından yola çıkarak onun tarikat 
silsilesinin Taptuk Emre, Barak Baba, Sarı Saltuk şeklinde olduğunu, Sarı Saltuk'un da 
Seyyid Mahmûd Hayrânî'nin halifesi olduğunu, bu zatın ise Mevlana'ya mensup olup 
böylece Yunus Emre'nin silsilesinin Mevlânâ'ya kadar uzandığını ifade eder.
Yûnus Emre Divanı'nın birkaç yerde Mevlana hakkında saygı ifade eden sözler geçmektedir.

ALLAH RAHMET EYLESİN...