NİYAZİ MISRİ DİVANI
17. yüzyıl Halveti tarikatının Niyâziyye veya Mısriyye kolunun kurucusu, büyük bir sûfî tasavvuf edebiyatı ustası şairdir.

Asıl adı Mehmet olup, 12 Rebiülevvel 1027 / 8 Şubat 1618'de Malatya'nın şimdiki adı Soğanlı köyü olan İşpozi kasabasında dünyaya gelmiştir. Babası, yöresinin önde gelenlerinden Nakşbendiyye tarikatı mensubu Soğancızâde Ali Çelebi'dir. Niyâzî ve Mısrî ise mahlaslarıdır. Mısrî mahlası tahsilini Mısır'da yaptığından dolayıdır. Çeşitli medreselerde eğitim görmüş ve farklı yerlerde tasavvuf bilgisini geliştirmiştir. 1655 yılında Halveti şeyhi Ümmi Sinan'dan hilafet alarak irşada mezun kılınmış, memleketin pek çok yerinde vaazlar vererek halkı irşad etmeye çalışmıştır.

Şöhreti her yana yayılan Niyazî Mısrî, ordunun maneviyâtını yükseltmek için Sultan IV. Mehmet tarafından Lehistan seferine götürülür. Hakkında ileri sürülen iftiralardan sonra Limni adasına sürülür ve burada onbeş yıl çileli bir hayat yaşar. Ölümünden bir yıl kadar önce affedilir ve Bursa’ya döner. Fakat Bursa Kadısı'nın şikayeti üzerine tekrar Limni’ye gönderilir ve burada vefat eder. Osmanlı sultanı tarafından sürgüne gönderildiği Limni adasında 1693 (H.1105) senesinde bir Çarşamba günü kuşluk vakti vefat etmiş olup türbesi de aynı adada ziyaretgahtır.

Türkçe ve Arapça manzum ve mensur on ciltten fazla eseri bulunmaktadır. Aruz ölçüsü ile yazdığı şiirlerinde genellikle Nesimî ve Fuzulî’nin, heceyle yazdığı şiirlerinde ise Yunus Emre’nin etkisinde kaldığı görülür. Divanı’nın yanı sıra, “Risaletü’t-Tevhid, Şerh-i Esma-i Hüsnâ, Sûre-i Yusuf Tefsiri, Şerh-i Nutk-ı Yunus Emre, Risale-i Eşrât-ı Saat, Tahir-nâme, Fatihâ Tefsiri, Sûre-i Nûr Tefsiri” eserlerinden bazılarıdır.

Eserleri

Divân

Mecmuaları

Süleymaniye Küt. Reşid Ef. 1218 numaradaki mecmua.

Bursa Sultan Orhan Küt. 690 no’lu “Mecmua‐ i Kelimât‐ ı Kudsiyye” diye adlandırılan mecmua.

Risaleleri

Risâle‐ i Devriyye

Risâle‐ i Es’ile ve Ecvibe‐ i Mutasavvufâne

Risâle‐ i Eşrâtü’s‐ Sâat

Tabirnâme

Risâle‐ i Haseneyn

Risâle‐ i Hızriyye

Risâle‐ i Arşiyye

Vahdetnâme

Risâle‐ i İade

Risâle‐ i Nokta

Akîdetü’l‐ Mısrî

Risale fî Devrân‐ ı Sofiye

Etvâr‐ ı Seb’a

Şerhleri

Şerh‐ i Esmâ‐ i Hüsnâ

Şerh‐ i Nutk‐ ı Yûnus Emre

Ait Olduğu Söylenen Diğer Eser ve Risaleler

Lübbü’l‐ Lüb ve Sırru’s‐ Sır

Cenâb‐ ı Hakk’ın her şeyi muhit olduğu hakkında risale

Elğâz‐ ı Sofiye

Risale fî işareti’l‐ vâkıât fi’l‐ fatihati’ş‐ şerîfe‐

Rısâle‐ i usûl‐ i târikat

Usûl‐ i târikat ve rumûz‐ i hakikat

Eşrefoğlu Rûmî’ye ait beyitlerin şerhi

Bir beyitin şerhi

Tefsir‐ i duâ hakkında risale

Ahvâl‐ ı tarîkat‐ ı Hak

Tuhfetü’I‐ Uşşak ve Tuhfetü’l‐ Müştâk

El‐ levâyih iî suâl‐ i Şeyh Mısri

Güneşin mağribden nasıl doğduğu hakkında risale

Risâle‐ i îman‐ ı taklidi ve tahkiki

Ta’bîr‐ i sadâ‐ yı nâkûs

Risâle‐ i fî tasviri’l‐ ecsâm ve’l‐ erhâm

Risâle‐ i târîhiyye

Cüz‐ i la yetecezzâ

Yazdığı Tefsirler

Tefsîr‐ i sûre‐ i Yûsuf

Tefsîr‐ i innâ eradna’l‐ emânete

Tefsîr‐ i lem yekünıllezîne keferû‐

Allâhu nûru’s‐ semâvâti ve’l‐ ard—

Tefsîr‐ i âyet‐ i “İz kale rabbüke‐ ‐ ‐

Tefsîr‐ i âyet‐ i innallahe

Arapça Eserleri

Mevâidü’l‐ irfân

Devre‐ i Arşiyye

Tesbî‐ i Kasîde‐ i Bür’e (Bürde)

Tefsîr‐ i Fâtihatü’l‐ Kitâb

Mecâlis